تغییر رشته دکتری در دانشگاه سراسری و آزاد
آیا تغییر رشته دکتری دانشگاه آزاد و سراسری امکان پذیر است؟ تغییر رشته و یا تغییر گرایش در مقطع دکترا در حین تحصیل در دانشگاه ممنوع می‌باشد. دانشجویان می‌توانند در زمان ثبت‌نام در آزمون دکتری، در برخی از کد رشته محل ها که شرط تجانس با رشته تحصیلی مقطع قبلی و ارشد در آن ها وجود ندارد، شرکت کنند. در واقع متقاضیان می‌توانند در رشته‌ای غیرهمنام با مدرک کارشناسی ارشد خود در آزمون دکتری شرکت کرده و تغییر رشته دهند. در ادامه جزئیات تکمیلی پیرامون تغییر رشته در مقطع دکتری دانشگاه سراسری و آزاد را آورده‌ایم.
فهرست مطالب
تغییر رشته دکتری
بسیاری از دانشجویان ترم آخر مقطع کارشناسی ارشد و یا فارغ التحصیلان در این مقطع، قصد تغییر رشته فعلی خود را دارند و مایل هستند با ورود به رشته و گرایشی دیگر در مقطع دکترا تحصیل کنند. اما موضوعی که وجود دارد این است که به طور کلی تغییر رشته دکتری دانشگاه آزاد و سراسری ممنوع می‌باشد. داوطلبان فقط می توانند در برخی از کدرشته‌ها که شرط تجانس رشته برای آن‌ها وجود ندارد، رشته خود را تغییر دهند.
همینطور در زمان تحصیل در مقطع دکترا نیز هستند دانشجویانی که از رشته‌ی انتخابی خود رضایت ندارند و می‌خواهند با تغییر گرایش خود، در رشته و یا حداقل گرایش دیگری ادامه تحصیل دهند. اما همانطور که اشاره کردیم بر اساس قوانین آزمون دکترا که در دفترچه ثبت نام دکتری درج شده است، تغییر رشته در مقطع دکتری ممنوع است.
شرایط تغییر رشته در مقطع دکتری
ادامه تحصیل دادن در مقطع دکتری، از دوران‌های چالشی می‌باشد. چراکه در این مقطع دانشجویان باید حتما برای آینده خود، اهداف دقیقی داشته باشند تا بتوانند با شرکت کردن در یک رشته مناسب، ادامه تحصیل دهند.
اغلب دانشجویان کارشناسی، بدون اینکه تغییر رشته دهند، وارد مقطع کارشناسی ارشد می‌شوند. سپس در آزمون دکترا شرکت می‌کنند و پس از قبولی، متوجه می‌شوند که رشته تحصیلی آن‌ها مناسب نیست. به همین دلیل تصمیم به تغییر رشته دکتری می‌گیرند.
اما متاسفانه پس از ورود به مقطع دکتری، مسیر بازگشتی وجود ندارد و تغییر رشته دکتری ممنوع است. دانشجویان مقطع دکتری، دانشجویان هر کدام از دانشگاههای سراسری و آزاد هم باشند، نمی‌توانند پس از ورود به دانشگاه رشته تحصیلی خود را تغییر دهند. به همین دلیل بسیار مهم است که دانشجویان در زمان انتخاب رشته، برنامه‌ریزی درستی داشته باشند. تا پس از ورود به مقطع دکتری با مشکلی مواجه نشوند.
تغییر رشته دکتری و یا تغییر گرایش در مقطع دکتری در هیچ کدام از واحد های دانشگاهی در کشور ایران، امکان پذیر نیست. بر اساس آئین نامه تحصیلات در مقطع دکتری، تغییر رشته ممنوع می‌باشد و از سوی وزارت علوم نیز هیچ شرایطی برای آن تعریف نشده است.
نحوه تغییر رشته در مقطع دکتری
همانگونه که در این مقاله به آن اشاره کردیم، امکان تغییر رشته دکتری و یا عوض کردن گرایش در مقطع دکتری وجود ندارد. اما در صورتی که داوطلبان آزمون دکتری مایل باشند، می‌توانند تحت شرایط خاصی رشته تحصیلی خود را در زمان ثبت نام آزمون دکتری تغییر دهند.
نکته مهمی که دانشجویان ترم آخر کارشناسی ارشد و متقاضیان ثبت نام در آزمون دکتری باید آن را در نظر داشته باشند، این است که انتخاب رشته در مقطع دکتری با رعایت شرط تجانس انجام میشود. به عبارتی داوطلبان باید در مقطع دکتری رشته‌ای همنام با رشته مقطع ارشد خود را انتخاب کنند.
اما سازمان سنجش فرصتی را برای داوطلبانی که مایل هستند در رشته‌ای غیرهمنام با رشته تحصیلی خود در مقطع ارشد، در مقطع دکتری ادامه تحصیل دهند، فراهم کرده است. به طوری که لیست رشته‌هایی را منتشر می‌کند که انتخاب آن‌ها به رعایت شرط تجانس نیازی ندارد. به عبارتی بهتر متقاضیان شرکت در آزمون دکتری می‌توانند بدون رعایت کردن شرط تجانس و همینطور بدون در نظر گرفتن رشته تحصیلی خود در مقطع کارشناسی ارشد، اقدام به انتخاب رشته در مقطع دکتری کنند.
تغییر رشته در آزمون دکتری در رشته هایی شامل علوم پایه، رشته های فنی و مهندسی مانعی ندارد. اما توصیه میشود که دانشجویان قبل از هر اقدامی، ابتدا دفترچه راهنمای ثبت نام آزمون دکتری را مطالعه کنند تا از تمامی رشته‌های مجاز بدون نیاز به رعایت شرط تجانس مطلع گردند. چراکه در طی سال‌های مختلف، رشته‌های مختلفی به لیست رشته‌های مجاز تغییر رشته دکتری اضافه میشود و یا یک سری از رشته‌ها از این لیست حذف می‌گردد.
نحوه تغییر رشته دکتری در دانشگاه آزاد
در نظر داشته باشید که آزمون دکتری برای دانشگاههای سراسری و آزاد به طور همزمان برگزار میشود. به عبارتی بهتر تفاوتی بین نحوه تغییر رشته دکتری دانشگاه آزاد و سراسری وجود ندارد. به همین دلیل تمامی دانشجویانی که مجاز به انتخاب رشته در رشته مورد نظرشان شوند، می‌توانند بدون در نظر گرفتن رشته فارغ التحصیلی خود، در رشته مورد نظرشان در مقطع دکتری ثبت نام نمایند و سپس در آزمون کتبی و پس از آن نیز در مصاحبه رشته مورد نظر خود شرکت کنند.
مزایا و معایب تغییر رشته و تغییر گرایش در مقطع دکتری
در این قسمت قصد داریم جوانب مختلفی از تغییر رشته و تغییر گرایش دکتری را بررسی کنیم. با این بررسی داوطلبانی که تصمیم به تغییر رشته دکتری دارند، تصمیم گیری آگاهانه تری خواهند داشت.
1. چرا تغییر رشته دهیم؟
تغییر رشته در مقطع های مختلف به دلایل مختلفی نیز انجام میشود. در آزمون کارشناسی ارشد، اغلب دانشجویان برای رسیدن به بازار کار بهتر و یا به دلیل عدم تطابق رشته کارشناسی با روحیات و علاقه‌مندی‌های داوطلب، تصمیم به تغییر رشته دکتری دانشگاه آزاد و سراسری می‌گیرند.
چراکه داوطلبان در برخی موارد در مقطع کارشناسی به دلیل ناآگاهی از ماهیت رشته و یا به علت اجبار به دلیل رتبه پایینی که کسب کرده اند، تصمیم به تغییر رشته دکتری می‌گیرند. این دسته از داوطلبان پس از طی کردن دوره چهارساله مقطع کارشناسی، می‌توانند رشته‌هایی که هر یک از داوطلبان می‌توانند آن را انتخاب کنند را بیشتر بررسی کنند و در مقطع کارشناسی ارشد تغییر رشته دهند.
اما در آزمون دکتری انگیزه‌های تغییر رشته دکتری نیز متفاوت می‌باشد؛ ضمن اینکه کمتر شاهد تغییر رشته در این مقطع هستیم. افراد در این مقطع به دنبال هماهنگی بیشتر رشته جدید با زمینه کاری‌شان می‌باشند. اغلب دانشجویان دکتری در سنینی قرار دارند که داشتن شغل و تامین مخارج زندگی، بخشی از زندگی آن‌ها می‌باشد.
البته بسیاری پس از پایان رساندن مقطع کارشناسی ارشد نیز به این فکر هستند که به دنبال رشته مورد علاقه خود باشند. در این شرایط توصیه میشود که متقاضیان ابتدا بررسی‌های لازم را داشته باشند و سپس اقدام به انتخاب رشته نمایند.
2. تغییر رشته در آزمون دکتری
تغییر رشته در آزمون دکتری تفاوت چندانی با تغییر رشته در مقطع ارشد ندارد. چراکه دشواری این مرحله از آزمون همانند مقطع ارشد است و متقاضیان باید منابع جدیدی را مطالعه و بررسی کنند.
3. تغییر رشته در مصاحبه دکتری
آزمون دکتری، یک آزمون دو مرحله‌ای است؛ قبولی نهایی داوطلبان به عملکرد آن‌ها در جلسه آزمون وابسته می‌باشد. در این مرحله از آزمون متقاضیان باید دانشی در سطح داوطلبان تغییر رشته‌ای داشته باشند. ضمن اینکه باید اساتید مصاحبه کننده را نیز در مورد تصمیمی که برای تغییر رشته دکتری گرفته‌اند، قانع کنند.
از اولین سوالاتی که از داوطلبان تغییر رشته دکتری پرسیده میشود، این است که چرا تصمیم به تغییر رشته در این مقطع گرفته‌اند. به عبارتی پاسخ به این سوال از اهمیت بالایی در موفقیت و یا عدم موفقیت داوطلبان در مرحله مصاحبه دارد.
دانشجویانی که در آزمون کتبی تغییر رشته می‌دهند، برای موفقیت در مرحله مصاحبه، باید در این زمینه علاقه شخصی داشته باشند. همینطور باید رزومه‌های مختلف آموزشی و پژوهشی را در زمینه جدید ارائه دهند. تمامی این کارها برای این است که اساتید در این مرحله قانع شوند که تغییر رشته دکتری با دلایل منطقی صورت گرفته است و از داوطلبان این مقطع نیز چیزی جز این انتظار نمی‌رود.
اما موضوع مهم‌تر این است که دلایل منطقی داوطلبان برای تغییر رشته با پشتوانه علمی مناسبی نیز همراه باشد. به عبارتی اساتید، داوطلبانی که تغییر رشته در مقطع دکتری می‌دهند را سزاوار تحصیل در رشته جدید بدانند. در مقطع دکتری زمان زیادی برای فراگیری مباحث جدید علمی وجود ندارد و هدف از این دوره پژوهش و پیشبرد مرزهای دانش در یک حوزه خاص است. بنابراین عملکرد داوطلبان در مصاحبه و نمایش توانمندی‌ها در رشته جدید برای کسب امتیاز لازم ضرورت دارد.
4. تغییر رشته دکتری در اشتغال و جذب هیأت علمی
در رابطه با جذب هیات علمی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی وزارت علوم، تاکنون به طور رسمی شرایطی در این باره اعلام نگردیده است. اما ممکن است از شرایط جذب هیات علمی در برخی دانشگاه‌ها، تجانس رشته مقطع کارشناسی ارشد و دکتری باشد.
در جلسات مصاحبه جذب نیز احتمال ایجاد شرایط مشابه برای پذیرش در مقطع دکتری وجود داشته باشد. به عبارتی ممکن است در این مرحله نیز اساتید در رابطه با تغییر رشته دکتری قانع نشوند. در پایان نیز فردی که رشته مقطع ارشد و دکتری او متجانس است را برای تدریس در یک رشته لایق‌تر بدانند.
ضمن اینکه در فراخوان‌هایی که طی سال‌های اخیر از سوی دانشگاه آزاد اسلامی منتشر شده است، یکی از شرایط جذب هیات علمی همسان بودن رشته تحصیلی در دو مقطع آخر تحصیلی اعلام گردیده است. بنابراین داوطلبانی که تغییر رشته دکتری می‌دهند، فرصت جذب به عنوان هیات علمی در دانشگاه آزاد را از دست خواهند داد.
در رابطه با مشاغل دولتی و خصوصی نیز شرایط گوناگونی ممکن است وجود داشته باشد. برخی ادارات و شرکت‌ها، علاقه مند به جذب افرادی هستند که مدارک آن‌ها دارای تجانس در مقطع ارشد و دکتری باشد. البته گاهی نیز تمرکز بر روی توانمندی‌های فردی شرکت کنندگان است و یکسان بودن مدرک کارشناسی ارشد و دکتری از اهمیت چندانی برخوردار نیست.
مشاوره تغییر رشته و تغییر گرایش دکتری دانشگاه آزاد و سراسری
وقتی که فردی تصمیم داشته باشد در مقطع دکتری ادامه تحصیل دهد، معمولا بازار کار رشته انتخابی از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود. برخی از رشته‌ها در مقطع دکتری دارای بازار کار و آینده شغلی مناسبی هستند و این در حالی است که برخی دیگر از رشته‌ها ارزش درس خواندن در مقطع پرچالش دکتری را ندارند.
بنابراین بسیار مهم است که داوطلبان ابتدا هدف خود را برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری شناسایی کنند تا بتوانند اقدام به انتخاب رشته نمایند و پس از ورود به مقطع دکتری نیز از تصمیم خود پشیمان نشوند.
برخی دانشجویان نیز در روند تصمیم‌گیری و تعیین هدف خود به این نتیجه می‌رسند که در رشته دیگری به غیر از رشته تحصیلی خود در مقطع کارشناسی، آینده بهتری خواهند داشت. به همین دلیل تصمیم می گیرند در تغییر رشته دکتری دهند. توصیه میشود که متقاضیان شرکت در آزمون دکتری، قبل از ثبت نام در این آزمون، ابتدا پیرامون بازار کار و آینده شغلی رشته مورد نظر خود تحقیق کنند و سپس اقدام به انتخاب رشته نمایند تا پس از ورود به مقطع دکتری نیز از رشته انتخابی خود رضایت داشته باشند.
پس از ورود به مقطع دکترا امکان تغییر رشته وجود ندارد اما متقاضیان می‌توانند رشته‌ی تحصیلی خود را قبل از ورود به دانشگاه و در زمان ثبت نام در مقطع دکتری، تغییر دهند. در صورتی که در زمینه تغییر رشته دکتری سوالات بیشتری دارید، می توانید برای دریافت راهنمایی و دریافت پاسخ سوالات خود با مشاوران مرکز مشاوره تحصیلی تلفنی دانتل در ارتباط باشید.
برای دریافت مشاوره در زمینه تغییر رشته دکتری می‌توانید با مشاوران مرکز مشاوره تحصیلی دانتل با شماره 91005066-021 تماس بگیرید.
سوالات متداول
نحوه تغییر رشته در مقطع دکتری چگونه است؟
تغییر رشته دکتری در بسیاری از مجموعه امتحانی ممنوع می باشد.
شرایط تغییر رشته چیست؟
تغییر رشته دکتری ممنوع است و شرایط خاصی برای آن از سوی وزارت علوم تعریف نشده است.
تغییر رشته در آزمون دکترا چگونه است؟
داوطلبان می توانند در آزمون دکترا بدون در نظر گرفتن عنوان مدرک کارشناسی ارشد خود در رشته‌هایی که برای آن ها شرط تجانس تعریف نشده است، ثبت نام کنند.
